İnsanların sürekli olarak bulunduğu diğer ortamlarda olduğu gibi endüstriyel tesislerde de yangın ve deprem gibi doğal afetlere karşı can güvenliğinin sağlanıyor olması günümüzde vazgeçilemez bir şarttır. Genel olarak endüstriyel tesisler başlığı altında gruplayabileceğimiz fabrikalar, petrol rafinerileri, termik/doğalgaz/hidroelektrik enerji santralleri, petrokimya tesisleri, tekstil üretim tesisleri, atık dönüşüm tesisleri, ahşap/plastik imalathaneleri, kağıt ve matbaacılık tesisleri vs. gibi ortamların her birinin kendine has farklı ortam özellikleri ve zorlu işletme koşulları mevcuttur. Bu yüzden bu gibi tesislerde çalışan insanların can güvenliğinin sağlanması amaçlı sistemlerin tasarım ve kurulumunda, bu tesislerin ortam özellikleri ve koşullar mutlaka dikkate alınmalıdır.
Yangın algılama sistemleri yanında bu sistemler ile tam bir uyum içinde tasarlanması gereken uyarı ve tahliye amaçlı sesli/ışıklı uyarı tesisatı da hayat koruma sistemlerinin merkezinde konumlanmaktadır. Sesli uyarı sirenler ile yapılabileceği gibi insan sesi ile de yapılabilmektedir.
Binadaki insanların acil durumda tahliyesi söz konusu olduğunda acil anons sistemlerinin, standartlarda belirtilen kriterleri sağlaması çok önem kazanmaktadır. Standartlarda belirtilen kriterler ise sistemlerin acil durumda kesintisiz, etkin ve amacına uygun şekilde çalışması için gerekli asgari gereksinimleri vermektedir. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik'in ilgili maddelerinde hangi tip tesislerde acil anons sistemlerinin tesis edilmesinin zorunlu olduğu belirtilmiştir.
Kullanılacak hoparlörlerin tipi, yerleşim sıklığı ve çalışma güçleri ölçülen ortam ses seviyesine göre belirlenmektedir. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin ilgili maddeleri ile Türkiye'de de geçerli olan EN54 standardının ilgili maddelerine göre insan sesi kullanılarak yapılacak tahliye anonsun ses seviyesi, ortam ses seviyesinin en az 10db üzerinde olmalıdır.
Yine başka bir başlangıç kriteri de alarm zonlarının belirlenmesidir. Tüm tasarımın başlangıcı sayılabilecek bu noktadan sonra hatlar, zonlar, güç hesaplamaları, merkezi ekipmanların tasarımı yapılmaktadır.
Can güvenliğinin sağlanmasında çok önemli bir yere sahip olan acil anons ve sesli tahliye sistemlerinin endüstriyel ortamlarda uygulanması sırasında, ortam koşullarından dolayı en sık karşılaşılabilecek sıkıntılardan biri, ortamın ses seviyesinin yüksekliği sebebiyle, yapılan anonsun duyulabilirlik ve anlaşılabilirliğinin zorlaşmasıdır. Örneğin, sürekli olarak yüksek ses seviyesinde çalışan makinelerin bulunduğu bir üretim alanında bulunan insanların, ortam gürültüsünden dolayı tahliye anonsunu duyamaması, can güvenliği anlamında ciddi bir zaafiyete sebebiyet verecektir. Bu zaafiyetin önüne geçebilmek için, acil anons sistemi tasarımı esnasında, ortamın ses seviyesi mutlaka biliniyor olmalıdır. Bu amaçla sistem tasarımı öncesi gerekirse saha keşfi yapılarak, özellikle bu gibi ortamların proses sırasındaki normal işletme koşullarında ortam gürültüleri ölçülmelidir.
Endüstriyel tesislerde acil anons sistemi kurulumunda karşılaşılacak bir diğer zorluk, hoparlörlerin çalışmasını olumsuz etkileyebilecek ortam koşullarıdır. Özellikle harici ortamlarda kullanılacak hoparlörlerin toz veya neme maruz kalma riski vardır. Bu hoparlörlerin, toz veya nemden etkilenmeden sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için, uluslararası standartlarca belirlenen bir koruma ölçütü olan IP koruma sınıflarının ortamın toz, nem ve suya maruz kalma durumuna uygun olmasına dikkat edilmelidir.
Patlayıcı madde bulunan veya patlama olasılığının yüksek olduğu ortamlar da endüstriyel tesislerde karşılaşılabilecek tehlikeli ortam koşullarına bir örnektir. Bu gibi ortamlarda patlamaya karşı korumalı (Ex-proof) özellikteki hoparlörlerin kullanılması ve bu hoparlörlere ait tesisatın da bu ortam koşullarına uygun olması gerekmektedir. Ex-proof hoparlör seçimi yapılırken, uluslararası standartlarda belirtilen ortam patlayıcılık sınıfı (Zone-0,1,2 vb) göz önüne alınarak buna uygun koruma sınıfına sahip hoparlörler seçilmelidir.
Sonuç olarak, endüstriyel tesislerde kurulacak acil anons sistemlerinin tasarımı, ürün seçimi ve yerleşimi yapılırken standart uygulama esaslarıyla birlikte, bu tesislerin kendine has ortam ve işletme özellikleri iyi bilinerek, bunlara bağlı riskleri ve tehlikeleri minimuma indirecek bir yaklaşımda bulunulmalıdır. Can güvenliğinin tam ve eksiksiz sağlanması, maliyeti artırmak pahasına dahi olsa hem işletme hem de yüklenici tarafından en öncelikli hedef olmalıdır.
Kurduğumuz Acil Anons ve Seslendirme Sistemleri »
Endüstriyel Tesisler için Komple Bina Çözümlerimiz »
Acil Anons Sistem Tasarımında ve Uygulanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Temel Noktalar »
