Her şey akıllanırken binaların akıllanmaması mümkün değildi. Akıllı binalar uzun süredir gündemimizde ama henüz bir standardı oluşmuş değil. Neredeyse tüm elektromekanik cihazların birbiri ile entegre çalıştığı sistemlere sahip binalara akıllı bina denildiği gibi, basit bir alarm paneli ile bir gaz, iki su basma dedektörü izlenen sisteme sahip binalara da akıllı bina deniyor. Son kullanıcıdan, yatırımcıya, müteahhitten entegratör firmaya kadar akıllı bina nedir ne değildir diye tartışıp bir sınıflandırma yapmadığımız sürece bu kavram karmaşası devam edecek. Konunun uzmanları hariç hiç kimse de bir bina diğerine göre ne kadar akıllı karşılaştırmasını yapamayacak.
Akıllı bina konusunda bir değerlendirme yapmadan önce her bir sistemin akıllı olup olmadığı ya da ne kadar akıllı olduğu nasıl anlaşılır bunu tartışmamız gerekiyor. Bu konuda geçmişte benzer bir sürecin yaşandığı otomasyon kavramı bize çok yardımcı olacaktır.
Öncelikle otomasyon nedir bunun cevabına bakalım. Tanımlanan bir işin insan ve makine arasındaki paylaşımına otomasyon, bu paylaşımın oranına ise otomasyon seviyesi denir. Eğer işin tamamı makine tarafından gerçekleştiriliyorsa otomasyon seviyesi %100, tamamı insan tarafından gerçekleştiriliyor ise otomasyon seviyesi %0 olacaktır.
Basit bir örnek üzerinden konuyu daha anlaşılır hale getirelim, yapılacak iş tanımımız bir litre suyun elektrikli ısıtıcı ile 90 dereceye ısıtılması olsun. Bir insanın suyun içine daldırdığı termometreyi gözleyerek elektrikli ısıtıcıyı açıp kapattığı bir sistemde otomasyon seviyesi %0 olacaktır, çünkü tanımlanan işin tamamını insan gerçekleştirmektedir. Eğer suyun içine 90 derecede elektrikli ısıtıcıyı kapatacak düzeneğe sahip bir termostat daldırırsak tanımlanan işin tamamını termostat yapacağı için otomasyon seviyesi %100 olacaktır.
Tanımlanan işe su seviyesinin 0,5 litrenin altına düşmemesini de eklediğimizde sadece termostat kullanarak toplam işin yarısını gerçekleştirebiliriz ve otomasyon yüzdesi %50 olacaktır çünkü su seviyesi düştükçe su ilavesini insan yapmaktadır. Eğer otomasyon seviyesini tekrar %100 yapmak istiyorsak sisteme su ilavesinin kontrolü için bir elektrikli vana ve bu vanayı kontrol edecek bir seviye anahtarı eklememiz gerekecektir. Su seviyesi düştüğünde seviye anahtarı vanayı açacak ve yükseldiğinde tekrar kapatacaktır.
Otomasyon ve otomasyon yüzdesi tanımlarından yola çıkarak her bir sistem için akıllı mı ya da ne kadar akıllı değerlendirmesini rahatça yapabiliriz. Tek yapmamız gereken yapılacak işi tanımlamak ve akıllı olduğu söylenen sistemin bu işin ne kadarını insana ihtiyaç duymadan yapabildiğini ölçmek.
